Σπατάλη τροφίμων – Η περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική της διάσταση.

Σπατάλη τροφίμων – Η περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική της διάσταση.

Ντία Χωραφά

οργάνωση Μπορούμε, Συντονίστρια Συμμαχίας για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων

Η σπατάλη τροφίμων μάς αφορά όλους. Σε κάθε στάδιο της αλυσίδας αξίας τροφίμων, από την παραγωγή ως την κατανάλωση, από το χωράφι μέχρι και το πιάτο μας.

Κρίσιμη είναι τόσο η έκταση του φαινομένου, όσο και η περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική του διάσταση.

58.5 εκατομμύρια τόνοι απόβλητα τροφίμων παράγονται ετησίως στην ΕΕ, ενώ στην Ελλάδα η σπατάλη τροφίμων και στα 5 στάδια της αλυσίδας (πρωτογενής παραγωγή, επεξεργασία, εμπόριο-διανομή, εστίαση, νοικοκυριά) ανέρχεται σε περισσότερους από 2 εκατομμύρια τόνους ετησίως.

Αν η σπατάλη τροφίμων ήταν χώρα, θα ήταν η 3η πιο ρυπογόνος σε παραγωγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ. Περίπου 10% των συνολικών εκπομπών παγκοσμίως οφείλονται στη σπατάλη τροφίμων.

132 δις ευρώ είναι το ετήσιο κόστος σπατάλης τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επιπλέον, η σπατάλη τροφίμων συνυπάρχει με υψηλά ποσοστά επισιτιστικής ανασφάλειας (11,5% του πληθυσμού στην Ελλάδα).

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μείωση της σπατάλης τροφίμων περιλαμβάνεται μεταξύ των 17 Στόχων του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (στόχος 12.3). Στην ΕΕ προβλέπονται νομικές υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη να καταμετρούν συστηματικά βάσει ενιαίας μεθοδολογίας τα απόβλητα τροφίμων σε εθνικό επίπεδο και να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωσή τους. Στο πλαίσιο αυτό στην Ελλάδα έχουν γίνει τα πρώτα βήματα προς μια δημόσια πολιτική για την αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων.

Στο Μπορούμε καθημερινά εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια έχουμε αναλάβει δράση – σε συνεργασία με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη- για την αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων στην Ελλάδα και τον μετριασμό της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, και ταυτόχρονα την αύξηση της επισιτιστικής στήριξης σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες.

Επιδιώκουμε μια ολιστική προσέγγιση μέσω των διαφόρων προγραμμάτων σε δύο βασικούς πυλώνες:

α) τη «διάσωση» τροφίμων & προσφορά αυτών σε τοπικούς κοινωφελείς φορείς για την επισιτιστική στήριξη ανθρώπων σε ανάγκη (Διάσωση & Προσφορά Τροφίμων, Μπορούμε στη Λαϊκή, Μπορούμε στο Χωράφι)

Από το 2012 μέχρι σήμερα, μέσω του Μπορούμε έχουν σωθεί & προσφερθεί περισσότερες από 80 εκατομμύρια μερίδες τρόφιμα από χιλιάδες δωρητές προς περισσότερους από 650 κοινωφελείς φορείς σε όλη την Ελλάδα.

Αξιοποιούνται πλεονάσματα, τρόφιμα δηλαδή ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση, τα οποία για άλλους λόγους δεν μπορούν να διατεθούν εμπορικά (όπως π.χ. λόγω εγγύτητας ημερομηνίας ανάλωσης κ.α.). Πηγή είναι επαγγελματίες και επιχειρήσεις τροφίμων & εστίασης από όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς και ορισμένοι άλλοι φορείς που διαχειρίζονται τρόφιμα.

β) την ενημέρωση & εκπαίδευση, καθώς και κινητοποίηση ενδιαφερομένων μερών (ενημερωτικές δράσεις για την ευαισθητοποίηση των πολιτών/ εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές Μπορούμε στο Σχολείο – εγκεκριμένο από το Υπ. Παιδείας // εθελοντική συμφωνία «Συμμαχία για τη Μείωση για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων» // ανάπτυξη πρώτου ιδιωτικού Σχήματος Πιστοποίησης για την πρόληψη σπατάλης τροφίμων «No Food Waste» σε στρατηγική συνεργασία με την TÜV Austria Hellas).

50% της συνολικής σπατάλης τροφίμων –και στην Ελλάδα, όπως και συνολικά στην ΕΕ- καταγράφεται στα σπίτια μας (περίπου 88 κιλά κατ’ άτομο στα νοικοκυριά).

Η μείωση της σπατάλης τροφίμων σε ατομικό επίπεδο κατατάσσεται ως μια από τις λύσεις με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στον μετριασμό της κλιματικής κρίσης (Project Drawdown).

Συγκριτικά μάλιστα με άλλες λύσεις, που ενδεχομένως απαιτούν ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας ή επένδυση σε νέες τεχνολογίες, η μείωση της σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο νοικοκυριού μπορεί να επιτευχθεί απλώς με την υιοθέτηση κάποιων πρακτικών συμβουλών (π.χ. σωστή ρύθμιση της θερμοκρασίας και τοποθέτηση των τροφίμων στο ψυγείο μας), μικρή αλλαγή ορισμένων συνηθειών στην καθημερινότητά μας (προγραμματισμός γευμάτων και λίστα για ψώνια), ενεργοποίηση της δημιουργικότητάς μας (αξιοποίηση περισσευμάτων σε νέες συνταγές)!

Παράλληλα, μειώνοντας τη σπατάλη τροφίμων προστατεύουμε –πέρα από το περιβάλλον- και τα οικονομικά μας.

Μπορούμε να μειώσουμε τη σπατάλη τροφίμων. Είμαστε όλοι μέρος της λύσης!

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή ec.europa.eu/food/safety/food_waste_en
• UNEP Food Waste Index
• FAO https://www.fao.org/platform-food-loss-waste/en